مقدمه
دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، به دنبال تاسیس رشته محیط زیست شهری در مقطع کارشناسی ارشد، درصدد راه اندازی مجله علمی پژوهشی محیط زیست شهری و نیز برگزاری اولین کنفرانس محیط زیست شهری می باشد.
تبیین موضوع :
با تداوم روند افزایش جمعیت شهرنشین پیش بینی می شود تا سال 2050 ، 2.5 میلیارد نفر به جمعیت شهرنشین اضافه شده و نرخ جمعیت شهرنشین از 52 درصد در سال 2014 به 65 درصد تا سال 2050 افزایش یابد. شهر ها نزدیک به 80 % از کل انرژی تولیدی جهان را مصرف می کنند و بیش از 70 % گازهای گلخانه‌ای جهان را منتشر می کنند.
شهرها با وجود اینکه کمتر از 3 درصد خشکی‌های جهان را پوشش می‌دهند، بالاترین مقادیر مصرف انرژی و تولید آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای را دارند. شهرها با بالاترین مقادیر تغییر و تبدیل کاربری/ پوشش اراضی سبب تغییر چرخه آب و موازنه انرژی سطحی می‌شوند. فضای انسان‌ساخت با مشخصه‌های خود در شکل‌گیری هندسه فضایی متفاوت، الگوی توسعه و رشد شهری، تراکم جمعیتی، فعالیتی و ساختمانی بالا، مصرف انرژی و تولید گرمای انسان‌ساخت و جایگزینی سطوح نفوذناپذیر آسفالت و سنگ‌فرش با سطوح طبیعی، الگوی متفاوتی از بیلان انرژی را ارائه می‌کند
در دهه‌ها و سده‌های طولانی ایجاد و رشد شهرنشینی، وجود شهرهای بزرگ و پرجمعیت امری عادی است. شهرهای با بافت فشرده، تراکم جمعیتی بالا، مصرف سوخت و انرژی فراوان و تولید انواع زباله‌ها و پسماندها و آلاینده‌های هوا، خاک و آب، مهمترین عامل کاهش تنوع زیستی جانوری و گیاهی، تخریب اکوسیستم‌ها، افزایش ناپایداری محیطی، کاهش کمی و کیفی منابع آب و تخریب خاک هستند. بطوریکه با گذر زمان شهرها با وجود توسعه کالبدی و زیرساخت‌های خدماتی و کالبدی، از کیفیت محیطی مطلوبی برای زندگی شهروندان برخوردار نیستند. فقدان توجه به جنبه‌های محیط زیستی و اقلیمی و خدمات اقلیمی و اکوسیستمی در مدیریت و برنامه‌ریزی شهرها سبب ایجاد مشکلاتی در زمینه‌های محیطی شده است. از بین تنش‌ها و چالش‌های محیطی تغییر اقلیم در سال‌های گذشته مورد توجه بیشتر مسئولان شهری قرار گرفته است.
در سال‌های اخیر مفهومی جدید با موضوع تاب‌آوری فضاهای شهری ارائه شده که در برابر انواع تنش‌های مشخص و نامشخص در ادبیات علمی، مدیریتی و برنامه‌ریزی فضایی مطرح شده است. اثرات شهرنشینی افزون بر دما بر تهویه مطبوع هوا، آلودگی هوا و آب، بار گرمای محیطی و چرخه آب اثرات منفی داشته است. همچنین نتیجه این روند، گسترش و پراکندگی نامحدود شهرها هست که منجر به نابودی فضاهای سبز و زمین‌های کشاورزی در حاشیه شهرها می‌شود که در فاضلاب و پسماندهای شهری غرق شده‌اند. اغلب در برنامه‌های توسعه شهری، مشخصات بستر طبیعی شهرها نادیده گرفته شده و یا از توجه لازم برخوردار نیست. به همین دلیل با رشد کالبدی و افزایش تراکم جمعیتی و بارگذاری فعالیتی، کیفیت محیطزیستی فضاهای شهری افت کرده و مشکلات اکولوژیک متعددی گریبان‌گیر شهر می‌شود. از‌این‌رو شناخت تاب‌آوری سکونتگاه‌های شهری از جنبه‌های مختلف و بویژه اقلیمی ضرورتی به مثابه تحلیل روند توسعه آن است. تاب‌آوری در واقع ظرفیت اساسی یک اکوسیستم برای حفظ خدمات مطلوب اکوسیستم در مواجهه با تنش‌ها و نوسان‌های محیطزیستی، بهره‌برداری انسانی و در اینجا در برابر پیامدهای شناخته و ناشناخته تغییر اقلیم است.
سرعت بالای رشد و توسعه جمعیتی و فیزیکی شهری و بی‌توجهی بر جنبه‌های اکولوژیک و شرایط اقلیم آن سبب ایجاد چالش‌ها و مشکلاتی مانند تخریب منابع طبیعی و آلودگی‌های محیط زیستی، به‌هم خوردن متابولیسم اکوسیستم شهری ناشی از مصرف گسترده مواد و انرژی، ازدحام جمعیت، افزایش ترافیک‌های شهری، کمبود فضاهای باز و سبز، تغییرات کاربری/پوشش، پسرفت اکوسیستم، آلودگی هوا و آب، و افزایش تولید زباله‌ها شده است. این مسائل گویای افزایش فشار انسان‌ها بر اکوسیستم‌های شهری و تقاضای بیش از اندازه منابع شهری است که تهدیدی جدی برای تاب‌آوری آنهاست. بطور کلی افزایش فشار بر ظرفیت برد اکولوژی شهری سبب ایجاد ناپایداری‌هایی در چهار جنبه خدمات و امکانات شهری، تخریب محیط زیست، کمبود منابع طبیعی و معضلات اجتماعی شده است . به این ترتیب کنفرانس محیط زیست شهری با هدف اصلی فراخوان رشته ها و حرفه های مرتبط با شهر برای تقویت پیوند شهر با کیفیات محیط زیستی با استفاده از رویکرد های اکولوژیک شکل گرفته است.